Mistyczny minimalizm Jerzego Nowosielskiego (post_79)

Jerzy Nowosielski

Jerzy NowosielskiAkt z lustrem,1923 (Nude with a Mirror) Muzeum Narodowe w Krakowie

Twórczość Jerzego Nowosielskiego ( 1923 – 2011) fascynuje mnie od wielu lat. Jego obrazy spotykam często w polskich muzeach. Za każdym razem kontakt z artystą stanowi dla mnie swoiste przeżycie. Świat stworzony przez niego jest tak charakterystyczny, że rozpoznaję go od razu z daleka, jak dawno niewidzianego przyjaciela. Niewątpliwie zasłużył sobie na miano jednego z najważniejszych polskich malarzy XX wieku, choć moim zdaniem jest ciągle niedoceniany i mało znany szerszej publiczności. Dwa dni po jego śmierci dokonano włamania do domu i skradziono dziesięć obrazów, co świadczy także o wartości jego artystycznej spuścizny.
Krąg zainteresowań twórczych Nowosielskiego był dość szeroki, począwszy od poszukiwań religijnych, mistycznych w ikonie poprzez fascynację kobietą aż do tematów urbanistycznych. Wszystkie niezmiernie interesujące, ale dzisiaj skoncentruję się na kobiecie widzianej oczyma artysty.
Kobieta i jej ciało, zmysłowość i macierzyństwo intryguje, inspiruje twórców od zawsze.
Nowosielskiego również.
To motyw także doceniany, bardzo bliski odbiorcom. Niewątpliwie do nich należę i ja.

Jerzy NowosielskiKobieta z lustrem,1973 (Women with a Mirror),  Muzeum Narodowe w Krakowie

Jerzy NowosielskiPółakt, 1966 ( Deminude) Muzeum  Narodowe w Krakowie

Jerzy NowosielskiDziewczyna myjąca się, 1959 ( A Girl Washing Herself) Muzeum Narodowe w Kielcach

Od razu rzuca się w oczy minimalizm, jakby “rysunkowość” postaci kobiet, skrótowość wypowiedzi, ograniczenie kolorystyczne do barw podstawowych. Ich smukłe ciała uchwycone są w zarysach ciemnych konturów. Przypominają nieco nienaturalnie wydłużone sylwetki bohaterów obrazów Modiglianiego. Nowosielski podkreśla atrybuty kobiecości: biust, talię i łono. Nie zawsze widzimy ich twarze, jakby nie były istotne. Często są to odbicia w lustrach. Ten motyw często się powtarza. Czasami artysta pozbawia kobiety całkowicie ubrań, odkrywa je. Pokazuje w rozmaitych ujęciach, jakby chciał uchwycić kobiecie ciało ze wszystkich stron, we wszystkich pozach. To takie swoiste poszukiwanie istoty zmysłowości i mistycyzmu jednocześnie.

Jerzy NowosielskiDziewczyna w czepku kąpielowym, 1954 ( A Girl in a Bathing Cap) Muzeum Narodowe w Kielcach

Jerzy Nowosielski
Nowosielski uważał, że aby w pełni zrozumieć sens świata duchowości i jego połączenia ze światem materialnymoraz związek pomiędzy tymi rzeczywistościami, to kobieta wydaje się być istotą – łączącą oba te byty. W ten sposób tłumaczył niezmienne i jakby naturalne zainteresowanie artystów tematem kobiecego ciała. Historycy sztuki mówią wręcz o “kultywacji kobiecego ciała czy mistyce nagości” przez malarza.

Jerzy NowosielskiAkt we wnętrzu, 1965 ( A Nude Indoors) Muzeum Narodowe w Poznaniu

Zdarza się, że malarz kobiecą sylwetkę utrwala jedynie fragmentarycznie, pozostawiając pole wyobraźni widzowi. Świat Jerzego Nowosielskiego to mozaika jakiś części rzeczywistości, pomieszczeń, ścian, okien czy ludzkich sylwetek.

Jerzy NowosielskiAkt , 1961 (Nude) Muzeum Narodowe w Poznaniu

Nie znajdziemy u Nowosielskiego kobiet świadomych swojej urody, piękna czy seksapilu, spoglądających wprost na widza i mówiących ” moje ciało jest moją wartością, wiem o tym, możesz mnie podziwiać”. Ich spojrzenia wskazują na pewność siebie, czasami są nader kokieteryjne. Wzbudzają zachwyt i zauroczenie. U Nowosielskiego tego nie ma. Odnajdziemy coś znacznie więcej, coś ponad zmysłowość. Malarz ukazuje kobiety w sposób bardzo osobisty, wręcz intymny, poza jakąś rzeczywistością, czasami w jakimś specyficznym ruchu albo kobiety zamyślone, zastygłe , szukające odbicia w lustrze. Próbuje wejść do wnętrza kobiecego ciała, chce w nie wniknąć i je chłonąć.
Mam wrażenie, że artysta pragnie pokazać kobiety w chwilach życia, gdy nikt ich nie widzi, gdy są same ze sobą. Dlatego twarze kobiet nie odgrywają w jego obrazach istotnej roli, jedynie odbijają się w lustrach.
Dlatego koncentruje się na ich cielesności…

Jerzy NowosielskiAkt , 1959 (Nude) Muzeum Narodowe w Poznaniu

Jerzy NowosielskiAkt pomarańczowy,1967 (A Nude in Orange) Muzeum Narodowe w Poznaniu

Często też postaci kobiet przedstawione są przez Nowosielskiego w nienaturalnych pozach, w jakiś niedookreślonych wygięciach, skłonach czy pozach, jak w obrazie powyżej. Wyrażają myśli, emocje i uczucia, którymi przesiąknięte są kobiece ciała od rozpaczy, samotności czy smutku, poprzez obojętność, aż po gotowość na spotkanie z mężczyzną.

Jerzy NowosielskiAkt z lustrem, 1974 (A nude with Mirror) Muzeum Narodowe w Poznaniu

Ciało kobiety może stać się też przezroczyste, ledwo widoczne, oczywiście fragmentaryczne…

Jerzy NowosielskiAkt z oknem, 1965 ( Nude with a Window) Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Obraz powyżej należy do moich ulubionych dzieł artysty. Naga kobieta z jędrnymi, młodymi piersiami zasłania twarz rękoma. Widać tylko jej rozwarte usta. W tle okno, fragment miejskiego pejzażu. Na parapecie oczywiście lustro… Wygięte nagie ciało jest oznaką rozpaczy, samotności, czy może oczekiwania? Ale jednocześnie może to gest zadowolenia, radości i przeżywania chwili po miłosnym spełnieniu…
Na zakończenie dwa obrazy z cyklu nazywanego przeze mnie symultanicznym, stanowiących nawiązaniem do średniowiecznej fabuły obrazów religijnych. Kobieta ukazana w różnych scenach, pozach i sytuacjach, naga lub prawie naga. Zawsze sama.jeśli kobieta spogląda na widza, to poprzez ciemne okulary. Obrazy te odzwierciedlają, jak w soczewce twórczość Nowosielskiego, jego stosunek do kobiecości, cielesności i zmysłowości. Stanowią powielenie, podkreślenie motywów ukazanych w innych jego dziełach. Oddechem tego świata są otwarte drzwi czy okna.
One dają nadzieję…

Jerzy NowosielskiVilla dei Misteri, 1968 Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Jerzy NowosielskiVilla dei Misteri, Muzeum Narodowe w Krakowie

Renata Jocz
Renata Jocz

Pisałam bloga o sztuce od wielu lat, prowadzę równie profile o sztuce na Facebooku oraz Instagramie. Aktualnie zaprojektowałam stronę internetową o sztuce, na której mój blog będzie jednym z obszarów osobistej wypowiedzi. Uważam, a nawet jestem przekonana, że sztuka jest dla każdego, dla wszystkich, nie tylko dla wybranych, nie tylko dla erudytów. Dlatego chciałabym ułatwić Wam szukanie muzeów, galerii sztuki czy ciekawych artystycznych przestrzeni. Stąd pomysł na ogólnopolską wyszukiwarkę muzeów, galerii sztuki czy wystaw.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witaj na blogu Renne w Muzeum. Imię Renne to mój pseudonim artystyczny. Dlaczego w Muzeum? Bo kocham muzea sztuki i wystawy. Potrzebuję ich jak powietrze. Krótkie czy dalekie wyjazdy do muzeów są moim sposobem na życie…

MENU